شهر باستانی حریره

اسم این شهر باستانی را شاید شینده باشد که به عنوان یکی از مجموعه های جذاب باستان شناسی این روزها در معرض دید بازدید کنندگان قرار گرفته است. این شهر که در دل غار و کوه های مختلف ساخته شده است به عنوان یکی از زیباترین اثار باستان شناسی دنیا شناخته می شود و البته چند سال بیشتر از پیدا کردن آن نمی گذرد. سکه های تاریخی، ظروف مسی، سنگ قبر و یک عراده توپ از جمله اشیایی است که از این شهر کشف شده است. عملیات های باستان شناسی همچنان نیز در این شهر جریان دارد

شهر حریره مربوط به سدهٔ ۵ تا ۱۰ ه. ق. است و در شمال جزیره کیش واقع شده و این اثر در تاریخ ۱ شهریور ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۸۸۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

شهر باستانی حریره واقع در بخش کیش از توابع شهرستان بندر لنگه و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.

در شمال جزیره کیش در کنار مجموعه ورزشی المپیک آثاری و ویرانه‌هایی دیده می‌شود که یادگاری از شهر باستانی، حریره‌است . زمان رونق یا دوران طلایی شهر حریره کیش از قرن چهارم تا اوایل قرن دهم هجری قمری بوده‌است . وسعت این شهر باستانی  ۱۲۰ هکتار است . محوطه باستانی حریره، براساس نتایج کاوشهای باستان‌شناسی انجام شده تا امروز، از مجموعه ساحلی و خانه اعیانی، حمام، مسجد و قنات‌های قدیمی تشکیل یافته‌است.جالب است بدانید که این شهر به نام بانویی که اسمش “حریره” و ملکه  ی این شهر بوده نامگذاری شده است

قایای شهر حریره در امتداد ساختمانهای بندرگاه و دفاتر آن ، قابل دیدن است. طبق نظر سازمان میراث فرهنگی ، شهر حریره هشتصد سال قدمت دارد. گستره  پستی و بلندی‌ها و خرابه‌های شهر قدیمی حریره حدود ۱۲۰ هکتار وسعت دارد و روزگاری شهری بزرگ و آباد در منطقه بوده است.

دوران طلایی شهر حریره کیش از سال ۳۶۷ تا ۹۱۲ هجری قمری  بوده‌است. آن چه امروز از این شهر بر جای مانده حجمی از معماری شهری است. اما کمتر و به ندرت تاق‌ها و پوشش‌ها و سقف‌های سالمی بر جای مانده است جز در پاره‌ای موارد که پوشش‌های تاقی شکل سنگی از گزند تخریب در امان مانده‌اند.

بندر شهر تاریخی حریره، یک شهر یک پارچه و متمرکز با معماری برون‌گرا بوده و از معماری دفاعی و درون‌گرای دیگر شهرهای تاریخی ایران در آن نشانی نیست. انتخاب این بخش از جزیره برای ایجاد شهر حریره طبیعی‌ترین و معقول‌ترین انتخاب بوده چرا که ساحل صخره‌ای مرتفع آن از سطح دریا تقریبا ده متر بلندتر است و وجود سه خلیج و دماغه که نقش بندرگاه طبیعی را دارد و همچنین دریای نسبتاً آرام‌تری از دیگر کرانه‌ها و سواحل جزیره خود عامل شکل‌گیری شهر در ساحل شمالی شده است. تاکنون عملیات اکتشافی باستان‌شناسی بقایای شهر تاریخی حریره در  سه مجموعه مجزا انجام شده است.

خانه اعیانی: خانه اعیانی یادآور خانه‌های چندخانوار قدیمی در داخل فلات ایران و در شهرهایی چون یزد، اصفهان و کاشان است و یکی از نمونه‌های قدیمی مسکن جمعی در حاشیه خلیج فارس محسوب می‌شود. علاوه بر وسعت خانه و همچنین فضاهای مختلف و متنوع آن، کاشی‌های ستاره‌ای شکلی که در این خانه به دست آمده است، همانند کاشی‌هایی است که زینت بخش بناهای مهم ایلخانی ایران همچون تخت سلیمان و سلطانیه است. پیدایی این مقدار کاشی که یقیناً عنصر وارداتی به جزیره است نشان می‌دهد که این عمارت به یکی از ثروتمندان کیش تعلق داشته است.

بخش کارگاهی و صنعتی: این مجموعه درست در کنار دریا ساخته شده و دارای معماری و فضاهای ناشناخته‌ای است. مجموعه کانال‌های افقی و زیرزمینی و چاه‌های متعدد در گوشه و کنار، مجموعه‌ی بسیار جالب و نادری را تشکیل می‌دهد که هنوز عملکرد آن‌ها روشن نیست، اما به نظر می‌رسد که ارتباط مستقیم، با فعالیت‌های صیادی (صید ماهی، مروارید و مرجان) داشته و برای دسترسی آسان‌تر به دریا احداث گردیده است. شاید هم بتوان فرض کرد که این راهروها و کانال‌ها راه‌های مخفی بوده است که در مواقع هجوم و حمله اهالی شهری می‌توانسته‌اند به طور اضطراری از آن ها استفاده کنند.

مجموعه حمام: این مجموعه شامل حمامی است با صحن‌های متعدد و حصار آن به مساحت تقریبی ۵۰۰ مترمربع. سربینه و گرمخانه و تون حمام در جنوب بخش ذکر شده قرار گرفته و توسط راهرو سرپوشیده‌ای از آن جدا شده است. دو خزینه کوچک و بزرگ در جنوب گرمخانه آخرین بخش ساختمان را تشکیل داده‌اند.

باستان شناسان معتقدند این حمام که شاید در نوع خود از قدیمی‌ترین حمام‌های ایرانی باشد که طی کاوش‌های باستان‌شناسی کشف و شناخته شده است، و دو دوره متمایز و مجزا از هم دارد (دوره ایلخانی – دوره تیموری) با توجه به ظرفیت محدود حمام و با در نظر گرفتن دیوار بیرونی سراسری که تا مجموعه عمارت اعیانی که در جنوب شرقی حمام و به فراز تپه‌ای بلند قرار گرفته امتداد یافته است. به نظر می‌رسد که این بنا حمامی خصوصی بوده و به صاحب مجموعه اعیانی تعلق داشته است.